ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον ΓΙΩΡΓΟ ΚΙΟΥΣΗ
“…και για την ψυχή του ανθρώπου καθισμένη στα γόνατα της Υπερμάχου Στρατηγού,
πού είχε στα μάτια ψηφιδωτό τον καημό της Ρωμιοσύνης,
εκείνου του πελάγου τον καημό σαν ήβρε το ζύγιασμα της καλοσύνης…”
Γιώργος Σεφέρης
"Τα κρινάκια της άμμου (της νάμμος), της Παναγιάς, Παναγιά μου, τ’ ώριμο σύκο του Δεκαπενταύγουστου, το καρπούζι, οι ντομάτες στον ήλιο, η κάππαρη στο νερό, η τελευταία δεντρομολόχα στους ξανθούς αγρούς, τα μερομήνια, τα ψάρια ανήμερα του Σωτήρος, του Λέοντος ο ήλιος, της γης το χρυσάφι, τα δυο φεγγάρια, οι ήσυχες μέρες. Ποίηση βαθειά, τραγούδια αινιγματικά". Μιλάμε με τη ζωγράφο Φωτεινή Στεφανίδη για τον μήνα Αύγουστο τον τραπεζοφόρο.
– Της Παναγιάς;
Δεκαπενταύγουστο, το Πάσχα του καλοκαιριού. Κοπελιές που δεν το περιμένεις νηστεύουν και μαυροφορούν από την πρώτη τ’ Αυγούστου μέχρι τη μέρα εκείνη, ταγμένα τα παιδάκια τους τις πιο πολλές φορές. Και η Παναγιά στα μαύρα, στα βαθυκόκκινα ή στα γκρίζα αναπαύεται με τον Χριστό πίσω από τη νεκρική την κλίνη να βαστά την ψυχούλα της μωράκι φασκιωμένο και οι άγγελοι να έρχονται γλυκοπετώντας να την πάρουν. Τι ψηφιδωτό κι αυτό της Μονής της Χώρας στην Πόλη· πανχρωματικό, γκριζόλευκο και χρυσό ποίημα. Ολόδικά της και τα κρινάκια της θάλασσας, της άμμου, της νάμμος, σχεδιάζουν –όπου έχει απομείνει τόπος και γι αυτά– με φίνο λευκό τις αμμουδιές του Αιγαίου. Και τη νύχτα σκορπούν τ’ άγιο μύρο.
– Γιατί τραπεζοφόρος;
“Αύγουστε καλέ μου μήνα να ‘σουν δυο φορές το χρόνο”. Δεν χρειάζεται να μαγειρέψεις τίποτε. Όλα ώριμα, έτοιμα στο τραπέζι. Τα ετοιμάζει ο ήλιος για σένα. Ή τ’ αλάτι της αλυκής. Λιαστή ντομάτα, κάππαρη, σαρδέλα στ’ αλάτι, φρούτα που στάζουν τους χυμούς τους, χταποδάκι στον ήλιο, άντε και ψαράκι στο τηγάνι ή στη σχάρα εκτάκτως, άντε και καναδυό αβγουλάκια σφουγγάτο του λεπτού. Το σταφύλι ξεκινάει, σκάει γλύκες στο στόμα, μαζί με τυρί και κρασάκι παγωμένο το άριστο γεύμα. Άσε τα σύκα – τον λεν και Συκολόγο τον Αύγουστο. Σκέτα, με χλωρό τυρί, με τσάγαλα, με κρασί, με γιαούρτι. Τι άλλο να θες;
– Πού αυτά, στην πόλη;
Δεν είμαστε όλοι στης φύσης την αγκαλιά. Κι η πόλη ωστόσο, στα μικρά τα μαγαζάκια, στις λαϊκές της γειτονιάς, στο δεντράκι το κρυφό κρύβει τις νοστίμιες της. Και νοστιμίζουν κι άλλο τα αγαθά του Αυγούστου με θερινό σινεμά, με συντροφιά, με φρεσκοποτισμένους τους βασιλικούς, τους δυόσμους, τις μαντζουράνες και τις λουΐζες στις βεραντούλες και στις αυλές κι ευφραίνεται ο άνθρωπος. Και στεφανώνονται οι αισθήσεις με γιασεμί και φούλι και τρελό νυχτολούλουδο.
– Ο Αύγουστος στην ποίηση;
Με ερωτηματικό στον Καβάφη: “Δέρμα σαν καμωμένο από ιασεμί… / Εκείνη του Aυγούστου -Aύγουστος ήταν;- η βραδυά…”.
Με αμφιβολία και στον Καββαδία: “Αύγουστος ήτανε δεν ήτανε θαρρώ / τότε που φεύγανε μπουλούκια οι σταυροφόροι”.
Διάχυτος στον Βούλγαρη και τις “Ήσυχες μέρες του Αυγούστου”, τι ποίημα η ταινία. Και το τραγούδι της “Μικραίνει το φεγγάρι σαν ζωντανό σφουγγάρι”(Μάνος, Νίκος, Νένα).
Προσωποποιημένος στον Ελύτη: “Ο Αύγουστος ελούζονταν μες στην αστροφεγγιά / Κι από τα γένια του έσταζαν άστρα και γιασεμιά…”, χιλιοτραγουδισμένο.
– Τραγούδια;
Άλλο ένα μόνο. Του Νίκου Παπάζογλου. Δεν λέει για Αύγουστο μα γράφτηκε Αύγουστο και ευωδιάζει Αύγουστο, έρωτα ακαριαίο και ώριμο καλοκαίρι: “Μα γιατί το τραγούδι να ‘ναι λυπητερό με μιας θαρρείς κι απ’ την καρδιά μου ξέκοψε…”
– Τα μερομήνια;
Μαγικά και αληθινά πέρα ως πέρα. Τα λεν και “δρίμες” και τα ‘χουν για δυσοίωνα. Από την 1η ώς τις 12 τ’ Αυγούστου, κάθε μέρα, κάθε ώρα, η μικρογραφία του καιρού της χρονιάς που έρχεται. Και μην ξεχνάμε, 1η Αυγούστου ο Αύγουστος, 2η ο Σεπτέμβρης, 3η ο Οκτώβρης και πάει λέγοντας. Δυο σύννεφα παραπάνω, μια ψιχάλα ή λίγη ψύχρα κρύβουν αγριοκαίρια, μπόρες, χιόνια. Καφτός ήλιος και δυνατός νοτιάς προμηνύουν καύσωνα και κύμα θεριό. Είναι εκπληκτικό, αξίζει να το παρατηρούμε. Από κοντά και τα δυο φεγγάρια, οριοθετούν λαμπρά τον μήνα αυτόν τον ώριμο.
– Στην Άνδρο τι παρουσιάζετε τον Αύγουστο;
Στο κοντινό Αιγαίο, επάνω στην πρώτη πανσέληνο, από την 1η του μήνα και ώς το τέλος του Σεπτέμβρη, η ευτυχής, παρηγορητική συνάντηση στο Ίδρυμα Κυδωνιέως με τιμώμενο τον Ράλλη Κοψίδη και δέκα ακόμη εκλεκτούς συναδέλφους στους 21ους “Πλόες” με την επιμέλεια της φίλης Αθηνάς Σχινά. Σας περιμένουμε.
– Και ο άλλος Αύγουστος, του φετινού δύσκολου καλοκαιριού;
Να απαντήσω με λίγους στίχους του Λειβαδίτη:
“Το ρόλο μας τον διαλέξαμε οι ίδιοι εμείς –
την πρώτη μέρα που διστάσαμε να πάρουμε μιαν απόφαση
ή που σταθήκαμε εύκολοι σε μιαν αναβολή.
Μια ταπείνωση, που δεν ανταποδόθηκε,
αναπηδάει μιαν άλλη ώρα, σαν μαχαίρι, μέσα σου
για να σκοτώσει ό,τι πιο πολύ αγαπάς […]
Κανείς μήνας –ούτε κι ο Αύγουστος ασφαλώς– δεν αναβάλλει, δεν τρενάρει. Αυτό – το της αναβολής– πού το βρήκαμε και το υιοθετήσαμε και μας καταστρέφει;
Η εικόνα του;
Ο μόνος που δεν τον πιάνουν οι δρίμες. Ηλιοκαμένος, μακρύ παντελόνι, βοσκός ή ψαράς, σγουρομάλλης, μελαχροινός. Κοχύλι στο λαιμό, ή μαύρο σταυρουδάκι. Βαστά τη φλογέρα ή τα δίχτυα και το σκονισμένο παλιό κινητό μαζί, πίνει μέχρι τα ξημερώματα για την αγάπη, ανάβει και το καντηλάκι στο ξωκκλήσι της Παναγιάς. Δεν αναβάλλει, ούτε αναβάλλεται, και είπαμε, είναι μόνο μια φορά το χρόνο.
-----------------------------------------
Αναρτηθηκε στην ιστοσελίδα της presspublica.gr την 1η Αυγούστου 2015