ΣΕ Α' ΠΡΟΣΩΠΟ
Συννεφιασμένη μέρα με ψιλόβροχο του 1989, κι άκουσα πρώτη φορά το όνομα του Χρήστου Μπουλώτη. Στην Πάδοβα της Ιταλίας λέγαν πως πήρε πανευρωπαϊκό βραβείο για την πρώτη παραμυθένια του ιστορία. Αγόρασα το βιβλίο, το διάβασα κι απόμεινα. Η ιστορία ήταν παράξενη σαν την αγάπη του τίτλου της, πρωτόφαντη, καθώς και ο τρόπος που ήταν γραμμένη. Αργότερα έμαθα από τον ίδιο τον Χρήστο πως το ψιλόβροχο είναι ο αγαπημένος του καιρός. Και μια τέτοια μέρα πάλι, με ανοιξιάτικο ψιλόβροχο τούτη τη φορά, αφού είχαμε γνωριστεί χρόνια πολλά και είχαμε φτιάξει μαζί σωρό τα βιβλία, δέχομαι τηλεφώνημά του και πρόταση για εκ νέου εικονογράφηση και σχεδιασμό του συναρπαστικού (δικό μου το επίθετο) κειμένου στην ανανεωμένη του έκδοση.
Άρχισα να σχεδιάζω άλογα. Αγκάλιαζα λεύκες. Παρατηρούσα και τα δυο πολύ τις πρώτες μέρες. Λίγο (;) μου χρησίμεψαν αυτές οι παρατηρήσεις. Το ενδιαφέρον άρχισε όταν, δειλά, στην πρώτη εικόνα καταγράφηκε υπερφυσικό συμβάν. Στην τελευταία νόμισα μάλιστα ότι είχε γίνει η υπέρβαση. Μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μου απλώς. Αυτή η ιστορία είναι σαν λουλούδι χιλιόφυλλο. Όσο και να την προεκτείνει κανείς δεν σταματά, αυξάνει και εξαϋλώνεται. Σαν τέλειωσα, ήθελα να δουλέψω κι άλλο, δεν πρέπει να μου έχει ξανασυμβεί με άλλο βιβλίο (έχει γίνει, ναι. Στο Για σένα, πουλί μου, του Χρήστου πάλι).
Και πιάστηκα από το μικρό βιβλιαράκι που πλανιέται εδώ κι εκεί στην εικονογράφηση. Που αυτόματα μπήκε σαν στοιχείο για να υπογραμμίσει το αρχέγονο της παράξενης ιστορίας (προσωποποίηση του φεγγαριού, της λεύκας-νύμφης, του σύννεφου, των λουλουδιών). Το κατασκεύασα, λοιπόν, κάνοντας σαράντα περίπου σχέδια και δένοντάς το όπως μπορούσα. Το ότι τα σχέδια μίκρυναν, οδήγησε σε αφαίρεση που βρήκε χώρο στην κεραμική. Άλλα απρόβλεπτα εκεί. Τα οξείδια και ιδιαίτερα ο χαλκός που χρησιμοποιούνται για τον χρωματισμό –όλο εκπλήξεις με τις αλλαγές των χρωμάτων κατά το ψήσιμο– χάραξαν δρόμο, γυάλισαν κι άλλο τα φύλλα της Λεύκας και εικαστικά οδηγήθηκα σε ιδεογράμματα. Ένα διπλό Υ για τη Λεύκα, ένα Π με ασύμμετρο στέγαστρο για το Άλογο, ΥΠό τον Έρωτα και τα δυο τους.
Η αφαίρεση ζητά ανάλυση εκ νέου, και ήρθαν οι πίνακες. Τι κάνουν Άλογο και Λεύκα στην καθημερινότητά τους; Πόσο ψηλά μπορούν να γίνουν τα πόδια του Αλόγου; Βγάζουν και φύλλα σιγά σιγά. Ως πού μπορεί να λυγίσει τη μέση της η Λεύκα; Αποκτά κι ανατομία αλόγου. Κι αυτοί οι υπερβατικοί περίπατοι, ας ξεκαθαρίσουν, ας φτάσουν μέχρι το ξερίζωμα, και η ζωή πια της Λεύκας ας μην εξαρτάται από τη Γη, αλλά από τον Έρωτα. Και συναντήσεις, πολλές! Με ήρωες κλασικούς, αλλά και παλιότερους του Χρήστου Μπουλώτη. Και με της δικής μου καθημερινότητας τους ήρωες. Και “Πολύ αργότερα” με πέταγμα του ζεύγους ως τη χιλιοπαραμυθού λαλά Μύκονο που ευωδιάζει αβιόλα και μυζήθρα για φιλικό αντάμωμα με τον άλλο παραμυθά, τον Παναγιώτη Κουσαθανά στο χωριουλάκι του της Λαγκάδας και στον Πιατ’-Γιαλό.
Και τώρα έρχεται ξανά στο νου η φράση του Σαίξπηρ που στέγασε το γενναιόδωρο σημείωμα του Παναγιώτη στον κατάλογο της έκθεσης: «Speak low if you speak love». Κι αυτός ο ψίθυρος αναγκάζει τη Λεύκα να ξεφύγει και να κολυμπά στο Αιγαίο, επιβεβαιώνοντας τη χιλιόφυλλη ιστορία και βάζοντας καινούργιο χαρτί στο καβαλέτο.
----------------------------------------------------
Δημοσιεύτηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό diastixo.gr την 16η Δεκεμβρίου 2012
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ "ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ", ΠΝ. ΚΕΝΤΡΟ Ν. ΙΩΝΙΑΣ ΒΟΛΟΥ, ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012
"Σε τούτη την έκθεση, με απλά βήματα και χωρίς λόγια, αφηγούμαι προσωπικό παραμύθι μέσα από σχέδια, χαρακτικά, σπουδές, καταγραφές στιγμών, εικονογραφήσεις κάθε είδους, πίνακες, σκέψεις ζωγραφιστές.
Και να τα βήματα:
- Έντονα χρώματα για την αρχή, το Ηράκλειο Αττικής των παιδικών μου χρόνων, και κάποιες από τις πολλές εικόνες, τότε που μπερδεύονταν στο μυαλό μου τα ελληνικά παραμύθια με τα ρώσικα του Βασίλι Καντίνσκι.
- Οι ρίζες, ισχυρότερες, φωνάζουν και καλούν την ελληνική τετραχρωμία (ώχρα, χοντροκόκκινο, μαύρο, άσπρο) ελάχιστα στολισμένη με λαμπερά χρώματα σαν το μπλε Πρωσσίας, το βερμιγιόν, το κίτρινο του λεμονιού, το πράσινο του τσιμέντου και το μπλέ του κοβαλτίου.
- Οι σπουδές, άγνωστο γιατί, γκριζάρουν τους τόνους. Η Αιολική Γη όμως, την ίδια περίοδο, ξεκαθαρίζει την παλέτα και το συναίσθημα σε ολοκάθαρες ώχρες και χοντροκόκκινα.
- Λίγα χρόνια μετά, ο Λόρκα ανοίγει το παράθυρο της ομορφιάς της ποίησής του που φανερώθηκε στη γενιά μου από τα μελοποιημένα έργα του. Το ίδιο κι ο Καββαδίας.
- Η χαρακτική έρχεται με τις μαγικές εκπλήξεις της, τα άγνωστα μαύρα της και τις πολύ χρονοβόρες της διαδικασίες.
- Εικονογράφησης εποχή τώρα, παραδοσιακά παραμύθια, 11 τον αριθμό, ξεκουμπώνουν πνεύμα ελληνικό, εξαναγκάζουν σε σύνθεση, ελευθερώνουν λύσεις ακόμη και στην παρατήρηση της φύσης για τα καθαρά ζωγραφικά έργα.
- Και κάπου εκεί εμφανίζεται ο Χρήστος Μπουλώτης, κατά βάση ποιητής, πιστεύω, και μετά όλα τα άλλα (επιστήμονας αρχαιολόγος και συγγραφέας), κι αρχίζει το παιχνίδι. Παραμυθένιες ιστορίες φορτισμένες με συγκίνηση, ιστορίες παιχνιδιάρικες, έμμετρες, τραγουδιστές, τρυφερές, συμβολικές. Πολλές ιστορίες. Μέχρι σήμερα.
- Παράλληλα συνεχίζεται η ζωγραφική και ξανά η σπουδή που μετατρέπεται σε βιβλία προσχολικής ηλικίας.
- Παράλληλα, μέχρι σήμερα ακόμη, ημερολογιακές καταγραφές που φανερώνουν την ποίηση που κρύβεται στην καθημερινότητα και την κάνουν κι αυτήν παραμύθι.
- Και ποίηση ξανά. Της Σαπφώς, του Χρήστου Μπουλώτη, του Άδωνη από τη Συρία.
- Κι άλλα κείμενα που ζωγραφίζονται και γίνονται βιβλία. Της Άλκης Ζέη, της Φωτεινής Φραγκούλη, του Παναγιώτη Κουσαθανά, της Λίλης Λαμπρέλλη, της Ζωής Βαλάση, της Μαρίας Αγγελίδου.
- Και μια εμμονή, σαν να την είχα από παιδί, οι επιμήκεις εικόνες που σκίζονται ή κόβονται σε σπαράγματα ή πολύπτυχα ξεδιπλώνονται για να εικονογραφήσουν ό,τι έχει συνέχεια και μαζί αυτονομία.
- Για το τέλος της έκθεσης, το διαχρονικό αφήγημα της λεύκας και του αλόγου του Χρήστου Μπουλώτη, μια επίσης καθαρά εικαστική πρόταση τυπωμένη σε παιδικό βιβλίο, που πάει χέρι χέρι με τη ζωγραφική μεγαλύτερων διαστάσεων.
Γι όλα τούτα, για την ευκαιρία να τα ξαναθυμηθώ, να τα ταξινομήσω και να τα χρησιμοποιήσω προς επικοινωνία μαζί σας, ευχαριστώ τους ξεχωριστούς συνεργάτες από το Βόλο για το πραγματικό τους ενδιαφέρον και τη συμπαράσταση σε όλα τα στάδια. Ευχαριστίες στο πνευματικό κέντρο της Ν. Ιωνίας Βόλου για τη φιλοξενία. Στους δάσκαλους με τα παιδιά που διάλεξαν να επισκευτούν την έκθεση και να την ζωντανέψουν. Και σε όλα τα παιδιά του κόσμου. Και στους συγγραφείς και ποιητές. Και στους δικούς μας δασκάλους, ζωής και τέχνης. Και στο Βιβλίο. Ανοίγει κόσμους στην ψυχή μας.
Ευχαριστώ.
Ν. Ηράκλειο, 25.2.2012
φ.σ.
ΔΥΟ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΜΕ ΓΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΚΟΜΗ
Δεν έχω παράπονο, με είχε προετοιμάσει ο Χρήστος, περίπου δέκα χρόνια τώρα ανέφερε που και που για τον γάτο της οδού Σμολένσκη. Όλο έλεγε για Εξάρχεια, γαζία, Μάρω, Λελέ, πιάνο, ασπρόμαυρη φωτογραφία με παππού, πιροσκί. Και για έναν γατούλη. Ασύνδετα στο μυαλό μου, χωρίς να ξέρω ακόμα την ιστορία, ωρίμαζαν όλα τούτα παράξενα, γλυκά, σαν ήσυχο απόγευμα Κυριακής στο λόφο του Στρέφη. Και να 'μαι, σοβαρή εικονογράφος, να φωτογραφίζω γάτες Σμολένσκη και Μπενάκη γωνία, να μασουλώ μπαλάκια γαζίας, να μπαίνω στο πετσί αυτού του γάτ... του ρόλου, και να χαίρομαι μια από τις πιο ξεχωριστές συνεργασίες μας.
(...)
Κι ενώ είχε ξεκινήσει να ωριμάζει άλλος γάτος μέσα μου -θα μιλήσουμε αργότερα γι' αυτόν-, να σου ο άγνωστος, ο μετανάστης, ρισκαδόρος και αυτάρκης, ο γλυκύτατος Τζον Αφεντούλης με τη σκυλίσια του ζωή. Δυο πραγματάκια σάς λέω: Στο δισάκι του είχε μια πραγματική New York Times του 1963, η εγκαταλελειμένη μονοκατοικία, όπως και το χιονόνερο, αντιπροσωπεύει το Νέο Ηράκλειο των παιδικών μου χρόνων, και το νοικοκυριό του φιλαράκου του, του λυκόσκυλου Ουίσκι, τα προσωπικά ιδανικά για αντικαταναλωτισμό, οικολογική συνείδηση και χρώμα! Ευλογημένη η φιλία τους, νοστίμισε το χρόνο ενασχόλησης μαζί τους.
(...)
Αργεί πολύ ο γάτος - μυστήριο. Όλο συζητιέται, αλλά ο ...Ερνάν έκανε την έφοδο. Ο ρωμέικος γιαλός της Μύρινας της Λήμνου το πόστο του, τα μικρά ψαράκια η αδυναμία του, η Σόφη και ο Νάσος τα φιλαράκια του. Και είναι και πολύ ερωτικός. Και παλικάρι.
--------------------------------------------------
Για τα βιβλία του Χρήστου Μπουλώτη Ο Γάτος της Οδου Σμολένσκη, Η Σκυλίσια Ζωή του Γάτου Τζον Αφεντούλη και Ο Ρομαντικός Γάτος του Βυθού.
ΠΡΙΝ ΤΟ ΚΑΤΙ ΠΑΡΑΞΕΝΟ ΑΠΟΨΕ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ
Ένα αρνί ξεχωριστό, ο Αιμίλιος*, κρυμμένο μες στο μενεξεδί του χρώμα εκεί ψηλά στον Υμηττό, όταν πέφτει το σκοτάδι φιλοσοφεί βαθιά και γράφει ποιήματα. Μετά, τα μεσάνυχτα, παίρνει το τρένο κι έρχεται στό Ηράκλειο την ώρα που ξύνω την τεράστια ξυλομπογιά μου στο σταθμό. Μου πετάει ένα τραγανό κατακόκκινο μήλο που, μόλις το δαγκώσω, μου ξεφεύγει ένα μενεξεδένιο μπέεε... και διαβάζω τις σκέψεις που έκανε ο Αιμίλιος το σούρουπο. Ακούστε τις όπως τις μισοθυμάμαι:
"Μπέεε... σαν να μη μπορώ να ξεχωρίσω κάποιον ήρωα μοναδικό απ' τα παιδικά μου χρόνια... Σαν να τους βλέπω όλους μαζί σε μια γιορτή ξεχωριστή που, ενώ θα έλεγε κανείς πως είναι γιορτή χαρούμενη, εκείνη μες στη χαρά της κρύβει θαρρώ...μπέεε... του Πινόκιο την αγωνία, του Μικρού Πριγκιπα τη μοναξιά, του Κοριτσιού με τα Σπίρτα την παγωνιά, το τέλος της ανεμελιάς για τα Τρία Γουρουνάκια, του Μολυβένιου Στρατιώτη τη μοίρα, της Σταχτοπούτας τη βιασύνη, την Κοκκινοσκουφίτσα μες στην κοιλιά του Λύκου -που με κυνηγάει και μένα, μπέεε, αλλά στο βάθος τον συμπαθώ λιγάκι-, του Παπουτσωμένου Γάτου την πονηριά, της Αλίκης τις δοκιμασίες του ονείρου, και τις άλλες δοκιμασίες, τις ηρωικές, των ψυχωμένων αγοριών και κοριτσιών των δικών μας λαϊκών παραμυθιών -γιατι εγώ ξέρετε, μπέεε... είμαι από την Ήπειρο- και των φτερωτών αλόγων μας την ψυχή!
Μήπως όλοι ετούτοι οι ήρωες, μπέεε... οι παραμυθένιοι, είναι τα σκαλοπάτια της ζωής μας και η μεγάλη τους γιορτή που όλοι έχουμε μέσα μας είναι, μπέεε... η ίδια η ζωή;
-------------------------------------
*Ο Αιμίλιος είναι το μενεξεδί αρνί της παραμυθένιας ιστορίας του Χρήστου Μπουλώτη Πατάτες με Κουδούνια στο Φούρνο.
ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ
(...) Τα παιδιά δεν είναι μια κατηγορία ανθρώπων. Είναι άτομα με άπειρες ιδιαιτερότητες. Δεν έχει νόημα να σκέφτομαι "τα παιδιά" όταν ζωγραφίζω κάτι γι' αυτά. Προσφέρω το παιδί που έχω μέσα μου κι ελπίζω πως θα με νιώσουν κάποιοι απ' τους μικρούς αναγνώστες. Τελευταία έχουν γίνει θετικά βήματα στο χώρο του παιδικού βιβλίου -έχουν εμφανιστεί καλλιτέχνες της εικόνας και του λόγου- αλλά στον αντίποδα είναι πιο εύκολη στις μέρες μας η προχειρότητα γιατί καλύπτεται από την ηλεκτρονική ευκολία και την άνευ ορίων αντιγραφή. Η πραγματική δουλειά του εικονογράφου; Καλείται να σχεδιάσει στο σύνολο το βιβλίο, να κάνει έρευνα, να σκηνοθετήσει, να χαρακτηρίσει το βιβλίο, να ερμηνεύσει, να ζωντανέψει τον λόγο. Να έχει πλήρη εικόνα του τελικού αποτελέσματος, να αντέξει τις τεχνικές δυσκολίες, ακόμα και να προσαρμοστεί σε εκδοτικά οικονομικότερες λύσεις χωρίς να θίξει την ποιότητα του βιβλίου. Α, και το σπουδαιότερο, να παραμείνει καλλιτέχνης.
-----------------------------------------
Δημοσιεύτηκε στο Βιβλιοδρόμιο της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ, 31/3/2007
Συννεφιασμένη μέρα με ψιλόβροχο του 1989, κι άκουσα πρώτη φορά το όνομα του Χρήστου Μπουλώτη. Στην Πάδοβα της Ιταλίας λέγαν πως πήρε πανευρωπαϊκό βραβείο για την πρώτη παραμυθένια του ιστορία. Αγόρασα το βιβλίο, το διάβασα κι απόμεινα. Η ιστορία ήταν παράξενη σαν την αγάπη του τίτλου της, πρωτόφαντη, καθώς και ο τρόπος που ήταν γραμμένη. Αργότερα έμαθα από τον ίδιο τον Χρήστο πως το ψιλόβροχο είναι ο αγαπημένος του καιρός. Και μια τέτοια μέρα πάλι, με ανοιξιάτικο ψιλόβροχο τούτη τη φορά, αφού είχαμε γνωριστεί χρόνια πολλά και είχαμε φτιάξει μαζί σωρό τα βιβλία, δέχομαι τηλεφώνημά του και πρόταση για εκ νέου εικονογράφηση και σχεδιασμό του συναρπαστικού (δικό μου το επίθετο) κειμένου στην ανανεωμένη του έκδοση.
Άρχισα να σχεδιάζω άλογα. Αγκάλιαζα λεύκες. Παρατηρούσα και τα δυο πολύ τις πρώτες μέρες. Λίγο (;) μου χρησίμεψαν αυτές οι παρατηρήσεις. Το ενδιαφέρον άρχισε όταν, δειλά, στην πρώτη εικόνα καταγράφηκε υπερφυσικό συμβάν. Στην τελευταία νόμισα μάλιστα ότι είχε γίνει η υπέρβαση. Μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μου απλώς. Αυτή η ιστορία είναι σαν λουλούδι χιλιόφυλλο. Όσο και να την προεκτείνει κανείς δεν σταματά, αυξάνει και εξαϋλώνεται. Σαν τέλειωσα, ήθελα να δουλέψω κι άλλο, δεν πρέπει να μου έχει ξανασυμβεί με άλλο βιβλίο (έχει γίνει, ναι. Στο Για σένα, πουλί μου, του Χρήστου πάλι).
Και πιάστηκα από το μικρό βιβλιαράκι που πλανιέται εδώ κι εκεί στην εικονογράφηση. Που αυτόματα μπήκε σαν στοιχείο για να υπογραμμίσει το αρχέγονο της παράξενης ιστορίας (προσωποποίηση του φεγγαριού, της λεύκας-νύμφης, του σύννεφου, των λουλουδιών). Το κατασκεύασα, λοιπόν, κάνοντας σαράντα περίπου σχέδια και δένοντάς το όπως μπορούσα. Το ότι τα σχέδια μίκρυναν, οδήγησε σε αφαίρεση που βρήκε χώρο στην κεραμική. Άλλα απρόβλεπτα εκεί. Τα οξείδια και ιδιαίτερα ο χαλκός που χρησιμοποιούνται για τον χρωματισμό –όλο εκπλήξεις με τις αλλαγές των χρωμάτων κατά το ψήσιμο– χάραξαν δρόμο, γυάλισαν κι άλλο τα φύλλα της Λεύκας και εικαστικά οδηγήθηκα σε ιδεογράμματα. Ένα διπλό Υ για τη Λεύκα, ένα Π με ασύμμετρο στέγαστρο για το Άλογο, ΥΠό τον Έρωτα και τα δυο τους.
Η αφαίρεση ζητά ανάλυση εκ νέου, και ήρθαν οι πίνακες. Τι κάνουν Άλογο και Λεύκα στην καθημερινότητά τους; Πόσο ψηλά μπορούν να γίνουν τα πόδια του Αλόγου; Βγάζουν και φύλλα σιγά σιγά. Ως πού μπορεί να λυγίσει τη μέση της η Λεύκα; Αποκτά κι ανατομία αλόγου. Κι αυτοί οι υπερβατικοί περίπατοι, ας ξεκαθαρίσουν, ας φτάσουν μέχρι το ξερίζωμα, και η ζωή πια της Λεύκας ας μην εξαρτάται από τη Γη, αλλά από τον Έρωτα. Και συναντήσεις, πολλές! Με ήρωες κλασικούς, αλλά και παλιότερους του Χρήστου Μπουλώτη. Και με της δικής μου καθημερινότητας τους ήρωες. Και “Πολύ αργότερα” με πέταγμα του ζεύγους ως τη χιλιοπαραμυθού λαλά Μύκονο που ευωδιάζει αβιόλα και μυζήθρα για φιλικό αντάμωμα με τον άλλο παραμυθά, τον Παναγιώτη Κουσαθανά στο χωριουλάκι του της Λαγκάδας και στον Πιατ’-Γιαλό.
Και τώρα έρχεται ξανά στο νου η φράση του Σαίξπηρ που στέγασε το γενναιόδωρο σημείωμα του Παναγιώτη στον κατάλογο της έκθεσης: «Speak low if you speak love». Κι αυτός ο ψίθυρος αναγκάζει τη Λεύκα να ξεφύγει και να κολυμπά στο Αιγαίο, επιβεβαιώνοντας τη χιλιόφυλλη ιστορία και βάζοντας καινούργιο χαρτί στο καβαλέτο.
----------------------------------------------------
Δημοσιεύτηκε στο ηλεκτρονικό περιοδικό diastixo.gr την 16η Δεκεμβρίου 2012
ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ "ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ ΣΑΝ ΠΑΡΑΜΥΘΙ", ΠΝ. ΚΕΝΤΡΟ Ν. ΙΩΝΙΑΣ ΒΟΛΟΥ, ΜΑΡΤΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2012
"Σε τούτη την έκθεση, με απλά βήματα και χωρίς λόγια, αφηγούμαι προσωπικό παραμύθι μέσα από σχέδια, χαρακτικά, σπουδές, καταγραφές στιγμών, εικονογραφήσεις κάθε είδους, πίνακες, σκέψεις ζωγραφιστές.
Και να τα βήματα:
- Έντονα χρώματα για την αρχή, το Ηράκλειο Αττικής των παιδικών μου χρόνων, και κάποιες από τις πολλές εικόνες, τότε που μπερδεύονταν στο μυαλό μου τα ελληνικά παραμύθια με τα ρώσικα του Βασίλι Καντίνσκι.
- Οι ρίζες, ισχυρότερες, φωνάζουν και καλούν την ελληνική τετραχρωμία (ώχρα, χοντροκόκκινο, μαύρο, άσπρο) ελάχιστα στολισμένη με λαμπερά χρώματα σαν το μπλε Πρωσσίας, το βερμιγιόν, το κίτρινο του λεμονιού, το πράσινο του τσιμέντου και το μπλέ του κοβαλτίου.
- Οι σπουδές, άγνωστο γιατί, γκριζάρουν τους τόνους. Η Αιολική Γη όμως, την ίδια περίοδο, ξεκαθαρίζει την παλέτα και το συναίσθημα σε ολοκάθαρες ώχρες και χοντροκόκκινα.
- Λίγα χρόνια μετά, ο Λόρκα ανοίγει το παράθυρο της ομορφιάς της ποίησής του που φανερώθηκε στη γενιά μου από τα μελοποιημένα έργα του. Το ίδιο κι ο Καββαδίας.
- Η χαρακτική έρχεται με τις μαγικές εκπλήξεις της, τα άγνωστα μαύρα της και τις πολύ χρονοβόρες της διαδικασίες.
- Εικονογράφησης εποχή τώρα, παραδοσιακά παραμύθια, 11 τον αριθμό, ξεκουμπώνουν πνεύμα ελληνικό, εξαναγκάζουν σε σύνθεση, ελευθερώνουν λύσεις ακόμη και στην παρατήρηση της φύσης για τα καθαρά ζωγραφικά έργα.
- Και κάπου εκεί εμφανίζεται ο Χρήστος Μπουλώτης, κατά βάση ποιητής, πιστεύω, και μετά όλα τα άλλα (επιστήμονας αρχαιολόγος και συγγραφέας), κι αρχίζει το παιχνίδι. Παραμυθένιες ιστορίες φορτισμένες με συγκίνηση, ιστορίες παιχνιδιάρικες, έμμετρες, τραγουδιστές, τρυφερές, συμβολικές. Πολλές ιστορίες. Μέχρι σήμερα.
- Παράλληλα συνεχίζεται η ζωγραφική και ξανά η σπουδή που μετατρέπεται σε βιβλία προσχολικής ηλικίας.
- Παράλληλα, μέχρι σήμερα ακόμη, ημερολογιακές καταγραφές που φανερώνουν την ποίηση που κρύβεται στην καθημερινότητα και την κάνουν κι αυτήν παραμύθι.
- Και ποίηση ξανά. Της Σαπφώς, του Χρήστου Μπουλώτη, του Άδωνη από τη Συρία.
- Κι άλλα κείμενα που ζωγραφίζονται και γίνονται βιβλία. Της Άλκης Ζέη, της Φωτεινής Φραγκούλη, του Παναγιώτη Κουσαθανά, της Λίλης Λαμπρέλλη, της Ζωής Βαλάση, της Μαρίας Αγγελίδου.
- Και μια εμμονή, σαν να την είχα από παιδί, οι επιμήκεις εικόνες που σκίζονται ή κόβονται σε σπαράγματα ή πολύπτυχα ξεδιπλώνονται για να εικονογραφήσουν ό,τι έχει συνέχεια και μαζί αυτονομία.
- Για το τέλος της έκθεσης, το διαχρονικό αφήγημα της λεύκας και του αλόγου του Χρήστου Μπουλώτη, μια επίσης καθαρά εικαστική πρόταση τυπωμένη σε παιδικό βιβλίο, που πάει χέρι χέρι με τη ζωγραφική μεγαλύτερων διαστάσεων.
Γι όλα τούτα, για την ευκαιρία να τα ξαναθυμηθώ, να τα ταξινομήσω και να τα χρησιμοποιήσω προς επικοινωνία μαζί σας, ευχαριστώ τους ξεχωριστούς συνεργάτες από το Βόλο για το πραγματικό τους ενδιαφέρον και τη συμπαράσταση σε όλα τα στάδια. Ευχαριστίες στο πνευματικό κέντρο της Ν. Ιωνίας Βόλου για τη φιλοξενία. Στους δάσκαλους με τα παιδιά που διάλεξαν να επισκευτούν την έκθεση και να την ζωντανέψουν. Και σε όλα τα παιδιά του κόσμου. Και στους συγγραφείς και ποιητές. Και στους δικούς μας δασκάλους, ζωής και τέχνης. Και στο Βιβλίο. Ανοίγει κόσμους στην ψυχή μας.
Ευχαριστώ.
Ν. Ηράκλειο, 25.2.2012
φ.σ.
ΔΥΟ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΜΕ ΓΑΤΟΥΣ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΚΟΜΗ
Δεν έχω παράπονο, με είχε προετοιμάσει ο Χρήστος, περίπου δέκα χρόνια τώρα ανέφερε που και που για τον γάτο της οδού Σμολένσκη. Όλο έλεγε για Εξάρχεια, γαζία, Μάρω, Λελέ, πιάνο, ασπρόμαυρη φωτογραφία με παππού, πιροσκί. Και για έναν γατούλη. Ασύνδετα στο μυαλό μου, χωρίς να ξέρω ακόμα την ιστορία, ωρίμαζαν όλα τούτα παράξενα, γλυκά, σαν ήσυχο απόγευμα Κυριακής στο λόφο του Στρέφη. Και να 'μαι, σοβαρή εικονογράφος, να φωτογραφίζω γάτες Σμολένσκη και Μπενάκη γωνία, να μασουλώ μπαλάκια γαζίας, να μπαίνω στο πετσί αυτού του γάτ... του ρόλου, και να χαίρομαι μια από τις πιο ξεχωριστές συνεργασίες μας.
(...)
Κι ενώ είχε ξεκινήσει να ωριμάζει άλλος γάτος μέσα μου -θα μιλήσουμε αργότερα γι' αυτόν-, να σου ο άγνωστος, ο μετανάστης, ρισκαδόρος και αυτάρκης, ο γλυκύτατος Τζον Αφεντούλης με τη σκυλίσια του ζωή. Δυο πραγματάκια σάς λέω: Στο δισάκι του είχε μια πραγματική New York Times του 1963, η εγκαταλελειμένη μονοκατοικία, όπως και το χιονόνερο, αντιπροσωπεύει το Νέο Ηράκλειο των παιδικών μου χρόνων, και το νοικοκυριό του φιλαράκου του, του λυκόσκυλου Ουίσκι, τα προσωπικά ιδανικά για αντικαταναλωτισμό, οικολογική συνείδηση και χρώμα! Ευλογημένη η φιλία τους, νοστίμισε το χρόνο ενασχόλησης μαζί τους.
(...)
Αργεί πολύ ο γάτος - μυστήριο. Όλο συζητιέται, αλλά ο ...Ερνάν έκανε την έφοδο. Ο ρωμέικος γιαλός της Μύρινας της Λήμνου το πόστο του, τα μικρά ψαράκια η αδυναμία του, η Σόφη και ο Νάσος τα φιλαράκια του. Και είναι και πολύ ερωτικός. Και παλικάρι.
--------------------------------------------------
Για τα βιβλία του Χρήστου Μπουλώτη Ο Γάτος της Οδου Σμολένσκη, Η Σκυλίσια Ζωή του Γάτου Τζον Αφεντούλη και Ο Ρομαντικός Γάτος του Βυθού.
ΠΡΙΝ ΤΟ ΚΑΤΙ ΠΑΡΑΞΕΝΟ ΑΠΟΨΕ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ
Ένα αρνί ξεχωριστό, ο Αιμίλιος*, κρυμμένο μες στο μενεξεδί του χρώμα εκεί ψηλά στον Υμηττό, όταν πέφτει το σκοτάδι φιλοσοφεί βαθιά και γράφει ποιήματα. Μετά, τα μεσάνυχτα, παίρνει το τρένο κι έρχεται στό Ηράκλειο την ώρα που ξύνω την τεράστια ξυλομπογιά μου στο σταθμό. Μου πετάει ένα τραγανό κατακόκκινο μήλο που, μόλις το δαγκώσω, μου ξεφεύγει ένα μενεξεδένιο μπέεε... και διαβάζω τις σκέψεις που έκανε ο Αιμίλιος το σούρουπο. Ακούστε τις όπως τις μισοθυμάμαι:
"Μπέεε... σαν να μη μπορώ να ξεχωρίσω κάποιον ήρωα μοναδικό απ' τα παιδικά μου χρόνια... Σαν να τους βλέπω όλους μαζί σε μια γιορτή ξεχωριστή που, ενώ θα έλεγε κανείς πως είναι γιορτή χαρούμενη, εκείνη μες στη χαρά της κρύβει θαρρώ...μπέεε... του Πινόκιο την αγωνία, του Μικρού Πριγκιπα τη μοναξιά, του Κοριτσιού με τα Σπίρτα την παγωνιά, το τέλος της ανεμελιάς για τα Τρία Γουρουνάκια, του Μολυβένιου Στρατιώτη τη μοίρα, της Σταχτοπούτας τη βιασύνη, την Κοκκινοσκουφίτσα μες στην κοιλιά του Λύκου -που με κυνηγάει και μένα, μπέεε, αλλά στο βάθος τον συμπαθώ λιγάκι-, του Παπουτσωμένου Γάτου την πονηριά, της Αλίκης τις δοκιμασίες του ονείρου, και τις άλλες δοκιμασίες, τις ηρωικές, των ψυχωμένων αγοριών και κοριτσιών των δικών μας λαϊκών παραμυθιών -γιατι εγώ ξέρετε, μπέεε... είμαι από την Ήπειρο- και των φτερωτών αλόγων μας την ψυχή!
Μήπως όλοι ετούτοι οι ήρωες, μπέεε... οι παραμυθένιοι, είναι τα σκαλοπάτια της ζωής μας και η μεγάλη τους γιορτή που όλοι έχουμε μέσα μας είναι, μπέεε... η ίδια η ζωή;
-------------------------------------
*Ο Αιμίλιος είναι το μενεξεδί αρνί της παραμυθένιας ιστορίας του Χρήστου Μπουλώτη Πατάτες με Κουδούνια στο Φούρνο.
ΓΕΝΙΚΑ ΠΕΡΙ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗΣ
(...) Τα παιδιά δεν είναι μια κατηγορία ανθρώπων. Είναι άτομα με άπειρες ιδιαιτερότητες. Δεν έχει νόημα να σκέφτομαι "τα παιδιά" όταν ζωγραφίζω κάτι γι' αυτά. Προσφέρω το παιδί που έχω μέσα μου κι ελπίζω πως θα με νιώσουν κάποιοι απ' τους μικρούς αναγνώστες. Τελευταία έχουν γίνει θετικά βήματα στο χώρο του παιδικού βιβλίου -έχουν εμφανιστεί καλλιτέχνες της εικόνας και του λόγου- αλλά στον αντίποδα είναι πιο εύκολη στις μέρες μας η προχειρότητα γιατί καλύπτεται από την ηλεκτρονική ευκολία και την άνευ ορίων αντιγραφή. Η πραγματική δουλειά του εικονογράφου; Καλείται να σχεδιάσει στο σύνολο το βιβλίο, να κάνει έρευνα, να σκηνοθετήσει, να χαρακτηρίσει το βιβλίο, να ερμηνεύσει, να ζωντανέψει τον λόγο. Να έχει πλήρη εικόνα του τελικού αποτελέσματος, να αντέξει τις τεχνικές δυσκολίες, ακόμα και να προσαρμοστεί σε εκδοτικά οικονομικότερες λύσεις χωρίς να θίξει την ποιότητα του βιβλίου. Α, και το σπουδαιότερο, να παραμείνει καλλιτέχνης.
-----------------------------------------
Δημοσιεύτηκε στο Βιβλιοδρόμιο της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ, 31/3/2007
